Chorobowe od pracodawcy z Niemiec – kiedy się NIE należy!

Pracodawca nie może w Niemczech żądać świadczenia pracy od pracownika, gdy pracownik z powodu choroby jest niezdolny do pracy.

Niemieckie prawo gwarantuje nie tylko prawo do nieobecności w pracy z powodu choroby, lecz także obowiązek pracodawcy do dalszego wypłacania regularnego wynagrodzenia, do którego pracownik miałby prawo, gdyby nie był chory i dalej pracował – do sześciu tygodni.

Aby pracownik miał w Niemczech prawo do wynagrodzenia za czas choroby, niezdolność do pracy nie może być przez niego zawiniona. Zwykła lekkomyślność nie wystarcza, aby wykluczyć roszczenie. Wymagane jest szczególnie nierozważne albo umyślne postępowanie, które wykracza poza zwykłą nieostrożność.

Dla prawa pracownika do wynagrodzenia chorobowego kluczowe znaczenie ma w Niemczech to, czy niezdolność do pracy została przez niego zawiniona. Jeżeli pracownik sam ponosi winę za swoją niezdolność do pracy, traci on prawo do wynagrodzenia. Współwina osób trzecich nie wyklucza jednak możliwości przypisania winy pracownikowi.

Jeżeli natomiast wyłączną winę za powstanie niezdolności do pracy ponosi osoba trzecia, to prawo pracownika do chorobowego pozostaje w Niemczech nienaruszone.

W życiu zawodowym i prywatnym istnieje wiele sytuacji, w których pracownik może utracić prawo do chorobowego od pracodawcy z Niemiec z powodu rażąco niewłaściwego zachowania:

– prawo do do chorobowego od pracodawcy z Niemiec może zostać wyłączone, jeśli wypadek przy pracy nastąpił w wyniku poważnego naruszenia niemieckich przepisów BHP lub poleceń pracodawcy związanych z bezpieczeństwem, klasycznym przykładem jest spożywanie alkoholu mimo zakazu;

– w kontekście pandemii/epidemii za zawinione zachowanie może zostać uznane w Niemczech świadome podróżowanie do obszarów objętych oficjalnym ostrzeżeniem lub rażące naruszenie firmowych zasad sanitarnych;

– w przypadku kontuzji odniesionych podczas uprawiania sportu rozróżnia się w Niemczech między dyscyplinami niebezpiecznymi a standardowymi. Sport jest uznawany za szczególnie ryzykowny, jeśli nawet przy ostrożnym zachowaniu ryzyko urazu jest bardzo wysokie (n. p. walki MMA). Sądy jednak rzadko kwalifikują sporty jako niebezpieczne – nawet w przypadku amatorskiego boksu, paralotniarstwa czy wyścigów motocyklowych. Dlatego kluczowe jest indywidualne zachowanie pracownika i pytanie, czy rażąco naruszył zasady bezpieczeństwa albo podjął się aktywności ponad swoje możliwości fizyczne lub doświadczenie;

– również wypadki drogowe mogą prowadzić w Niemczech do utraty prawa do wynagrodzenia chorobowego od pracodawcy, jeśli były skutkiem umyślnego lub szczególnie lekkomyślnego zachowania – np. jazdy pod wpływem alkoholu, niekorzystania z pasów bezpieczeństwa, rozmowy telefonicznej bez zestawu głośnomówiącego lub zażywania środków farmakologicznych wbrew zaleceniom. Znaczne przekroczenie prędkości prowadzące do wypadku i obrażeń pracownika może zostać uznane w Niemczech za winę własną pracownika, wykluczając tym samym prawo do chorobowego od niemieckiego pracodawcy;

– uzależnienia od alkoholu, nikotyny, narkotyków lub leków są w świetle niemieckiego prawa pracy uznawane za choroby. Obecne orzecznictwo niemieckich sądów pracy nie zakłada już automatycznie, że wynikająca z nich niezdolność do pracy jest zawiniona przez pracownika. Zamiast tego każda sytuacja musi być oceniana indywidualnie. W przypadku sporu sądy pracy mają obowiązek wyjaśnić, jakie czynniki doprowadziły do uzależnienia i czy można pracownikowi przypisać winę w rozumieniu przepisów;

– zasadniczo nie przysługuje w Niemczech prawo do chorobowego od pracodawcy, gdy pracownik dobrowolnie decyduje się na zabieg mający na celu leczenie bezpłodności. Posiadanie potomstwa to w niemieckim prawie pracy indywidualna decyzja życiowa, a nie ryzyko zdrowotne, za które odpowiada pracodawca. Tego rodzaju zabieg nie służy według niemieckich sądów pracy unikaniu chorób, lecz spełnieniu osobistych planów. Inaczej należy traktować przypadki, w których do niezdolności do pracy dochodzi w wyniku nieprzewidzianych komplikacji, pod warunkiem że zabieg został przeprowadzony zgodnie z ogólnie uznanymi standardami medycznymi i z punktu widzenia lekarza nie było podstaw, by zakładać ryzyko powikłań. W takim przypadku niezdolność do pracy nie jest zawiniona, a prawo do wynagrodzenia chorobowego pozostaje w mocy;

– odpowiedzialność pracownika za chorobowe pojawia się w Niemczech wtedy, gdy niezdolność do pracy wynika z operacji plastycznej lub innego zabiegu estetycznego bez wskazań medycznych. Podobnie jest z tatuażami. Kto świadomie podejmuje takie ryzyko, działa wbrew własnemu interesowi zdrowotnemu. W przypadku komplikacji prawo do wynagrodzenia chorobowego nie przysługuje;

– jeśli pracownik staje się niezdolny do pracy w wyniku udziału w bójce, samo uczestnictwo w takiej sytuacji nie oznacza jeszcze zawinionego zachowania w rozumieniu ustawy o wynagrodzeniu chorobowym – nawet jeśli przebywał w środowisku, w którym dochodzi do częstych aktów przemocy. Dopiero gdy pracownik sam zainicjuje bójkę lub swoim zachowaniem ją wywoła, można w indywidualnym przypadku przyjąć, że działał wbrew własnemu interesowi. W takiej sytuacji może dojść w Niemczech do wyłączenia prawa do wynagrodzenia z powodu współodpowiedzialności pracownika za zdarzenie;

– w przypadku prób samobójczych zakłada się w Niemczech zazwyczaj, że są one wynikiem poważnej choroby psychicznej. W związku z tym takie działania nie są traktowane jako lekkomyślne czy zawinione. Przyjmuje się, że osoba taka znajduje się w stanie, w którym jej zdolność do swobodnego podejmowania decyzji jest poważnie ograniczona. Dlatego nie można jej przypisać winy w rozumieniu niemieckich przepisów o chorobowym.