Każdy musi być ubezpieczony

Obowiązek płacenia składek na niemieckie ubezpieczenie chorobowe i emerytalne

W Niemczech – podobnie jak w Polsce – istnieje system ubezpieczeń społecznych. Oznacza to, że wpłacane są składki zależne od dochodu, za które można domagać się świadczeń z danego ubezpieczenia, np. przejęcia kosztów leczenia lub wypłaty chorobowego.

Ubezpieczenie a formy zatrudnienia

Zatrudnienie na umowę o pracę z dochodem wyższym niż tzw. Minijob (w 2021 do 450,00 € miesięcznie) powoduje automatyczne ubezpieczenie w niemieckiej kasie chorych i odprowadzanie składek emerytalnych i rentowych od pensji.

Inaczej jest u osób na własnej działaności, czyli na tzw. Gewerbe. Muszą płacić składki z własnej kieszeni w zależności od osiąganego dochodu. Procentowo składki na ubezpieczenie zdrowotne wynoszą średnio 15,9% (2022) dochodu/zysku brutto. Dochodzi do tego składka na ubezpieczenie opiekuńcze wynosząca między 3,0 a 3,3%. Trzeba się liczyć w związku z tym ze składkami na ubezpieczenie chorobowe i opiekuńcze między 18,9 a 19,2% (2022).

Od 2009 roku każdy w Niemczech ma obowiązek posiadania ubezpieczenia chorobowego. 

Składka minimalna dla osób pracujących to aktualnie suma rzędu 200,00 €. Niepracujący studenci zapłacą zazwyczaj mniej niż 100,00 €, a emeryci mogą liczyć na częściowe wsparcie kasy emerytalnej.

Zatrudnieni z Polski

Często zdarza się, że osoby z Polski pracujące na umowie o pracę lub własnej działaności mają po zakończeniu takiej pracy wciąż adres w Niemczech. Niemieckie kasy chorych mogą próbować nałożyć na takie osoby skadki, powołując się na zameldowanie w Niemczech – zameldowanie formalnie ma miejsce tam, gdzie się faktycznie mieszka i na stałe przebywa. Dlatego niemieckie kasy chorych zakładają, że zamledowana osoba faktycznie przebywa w tym miejscu i zaczyna się korespondencja na taki adres mająca na celu ustalenie wysokości składek.

Problem powstaje, jeśli nikt na takie pisma niemieckiej kasy chorych nie reaguje i decyzja o nałożeniu składek na niemieckie ubezpieczenie zdrowotne staje się prawomocna. Niemiecka kasa chorych ma w takim przypadku prawo zwrócenia się do polskiego ZUS-u, żeby ten ściągnął zalagłe składki w jej imieniu po ówczesnym ustaleniu adresu takiej osoby w Polsce.

Prawomocna decyzja może być zniesiona, jeśli wykaże się ubezpieczenie zdrowotne za dany okres w polskim ZUS-ie (wystarczy np. rejestracja jako osoba bezrobotna w polskim urzędzie pracy).

Obowiązkowe składki emerytalne?

W ostatnim czasie dają się zauważyć próby nakładania składek przez niemieckie kasy chorych na osoby nie mające żadnego adresu w Niemczech, które z Polski pobierały wcześniej niemieckie chorobowe. Jest to praktyka niezgodna z prawem, ale stosowana pradopodobnie po to, aby odstraszyć osoby z Polski chcące pobierać chorobowe z niemieckiej kasy chorych.

Istotne są plany nowego niemieckiego rządu, które zakładają nałożenie na większość osób na własnych działalnościach obowiązku płacenia składek emerytalnych. Są to wysokie składki (18,6% dochodu), a wynikające z nich uprawnienia są bardzo niskie, jako że zawsze zależą od okresu wpłacania składek i ich wysokości (osoba pracująca na umowie o pracę przez 40 lat przy zarobkach na poziomie odpowiadającym aktualnie ponad 3.000,00 € brutto może liczyć na emeryturę trochę ponad 1.100,00 € netto/na rękę).